سایت شیمی کاربردی دانشگاه گلستان

کمپلکس کاتیونی کبالت به صورت دو فرمول ایزومری قابل تفکیک وجود دارد .در ایزومر زرد رنگ که نیترو نام گرفته است به لیگاند از طریق نیتروژن اتصال پیدا کرده است . در ایزومر قرمز رنگ که نیتریتو نام دارد ،لیگاند از طریق یک اتم اکسیژن بهاتم مرکزی متصل شده است . ایزومری که لیگند آن با اکسیژن به اتم اصلی متصل شده است اغلب به این شکل نوشته می شود [Co(NH3)5(ONO)]2+ . اگر چه وجود ایزومر هایی پس از اواخر 1800 شناخته شد اما تنها در سال 1907 میلادی تفاوت ساختاری ایزومر ها توضیح داده شد . بعدا نشان داده شد که ایزومر قرمز در اثر پرتو افکنی UV به ایزومر زرد تبدیل می شود . در این مثا خاص ؛ تشکیل ایزومر نیترو (Co-NO2) از ایزومر نیتریتو (Co-ONO) از طریق باز آرایی ساختار مولکولی رخمی دهد . بنابراین هیچ پیوندی در طول ایزومریزیشن شکسته نمی شود .

یکی از انواع ایزومریزاسیون در کمپلکسها ، ایزومریزاسیون ناشیاز نحوه اتصال لیگند می باشد که از موارد شناخته شده آن کمپلکس های نیتروو نیتریتو پنتاآمین کبالت (III) کلراید هستند .

در نیتروپنتا آمین کبالت(III) کلراید اتصال بین کبالت و گروه NO2 از طریق N و در نیتروپنتاآمین کبالت(III) کلراید اتصال از طریق O می باشد . رنگ کمپلکس نیترو زرو و رنگ کمپلکس نیتریتو قرمز می باشد .

تمام کمپلکس های کبالت مانند هگزآمین کبالت و همچنین تریس اتیل دی آمین که اتصال آنها از طریق N به اتم مرکزی است زرد رنگ می باشدو کمپلکس های آکوئوپنتاآمین و نیتریتوپنتاآمین که دارای یک اتصال از طریق اتم O و پنج اتصال از طریق N می باشندقرمز رنگ هستند .

فرم قرمز یعنی نیتریتو ناپایدار تر از نیترو می باشد و به آهستگی و در طول زمان و در اثر حرارت خیلی سریع به فرم زرد یا نیتروتبدیل می شود .

این نوع ایزومری در مورد لیگندهایی مانند -NCS و -SCN و … نیز دیده شده است .

این آزمایش مربوط به ایزومر اتصالی است . این ایزومر زمانی تشکیل می شود که یک لیگاند بتواند به دو صورت با اتم مرکزی (از طریق دو اتم از اتم های درون لیگند ) کئوردینه شود . آزمایش مورد بحث ما درمورد دو کمپلکس کبالت است که با NO2 می دهد ، همان طور که در شکل صفحه ی 2 می بینید


این دو ایزومر باهم در تعادل اند که بیشتر به سمت کمپلکس نیترو سوق دارد . به طوری که کمپلکس نیتریتو پس از گزشت مدت زمانی به کمپلکس نیترو تبدیل می شود . که نشان دهنده ی پایداری ایزومر نیترو است . نحوه ی انجام واکنش را می توان طی واکنش های زیر آورد ::

طیف های الکترونی ایزومر های نیترو و نیتریتو متفاوت از هم خواهند بود زیرا اختلاف رنگ آن ها مربوط به این است که 10Dq آن ها با هم متفاوت است .
10Dq درمورد ایزومر نیترو بیشتر است .

موادمان را در محیط قلیایی هیدرولیز کزدیم که علت آن ::
هدف از این آزمایش جانشینی گروه(- NO2–) به جای Cl در کمپلکس [Co(NH3)5Cl] می باشد . ( انجام یک واکنش استخلافی ) در این کمپلکس کبالت دارای آرایش d6 ، کم اسپین یا میدان قوی است که در این آرایش واکنش استخلافی انجام نمی گیرد به عبارتی غیر فعال است . یکی از راه های انجام این استخلاف هیدرولیز درمحیط قلیایی است که به مراتب سریع تر از هیدرولیز در محیط اسیدی است .