هونتیت یا گل سفید ( CaMg3(CO3) 4 )

مشخصات گل سفيد:

گل سفيد در حالت خالص كاني هونتيت با تركيب شيميايي CaMg3(CO3)4 است و در اين گزارش اغلب از واژه هونتيت به جاي گل سفيد استفاده شده است. اين كاني براساس پاره‌اي از خصوصيات فيزيكي مانند نرمي، سختي پايين، متلاشي شدن در آب و بسيار دانه ريز بودن از ويژگي‌هاي علمي مناسبي جهت كاربرد در صنعت رنگسازي برخوردار بوده است. كيفيت غير استاندارد سنگهاي توليد شده موجب شد كه در سالهاي اخير مؤسسه استاندارد و تحقيقات صنعتي توليد آنرا غيرمجاز اعلام كند. با وجود مشكلات تهيه رنگ دانه‌هاي اصلي مثل اكسيد تيتانيم كه عمدتاً از منابع خارجي تأمين مي‌شود، استفاده از منابع داخلي اينگونه مواد اهميت چنداني يافته است كه در اين ميان گل سفيد از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است.

تاريخچه:

 از سال 1953 كه هونتيت توسط فاوست توصيف و نامگذاري شده ، گزارش‌هاي متعددي پيرامون كشف اين كاني در نقاط مختلف جهان منتشر شده است . در ادامه برخي از اين گزارش‌ها شرح داده مي‌شود كه علاوه بر شرح مطالعات انجام شده در جهان ، مي‌تواند راهنماي مناسبي جهت شناخت منابع مشابه هونتيت در ايران باشد.

مصارف عمده گل سفيد:

سابقه استفاده از گل سفيد به قرنها پيش بر مي‌گردد . تحقيقات انجام شده بر روي مقداري گل سفيد كه در يك كشتي غرق شده مربوط به قرن سوم يا چهارم ميلادي در سواحل شمالي درياي مديترانه يافت شده است ، نشان مي‌دهد كه تجارت اين كاني لااقل در آن دوره رواج داشته است .

مطالعات بر روي رنگ‌هاي بكار رفته بر روي بعضي اشياء يافت شده مربوط به مصر باستان ، حاكي از استفاده از گل سفيد بعنوان يك رنگدانه است . از آنجا كه تاكنون اشاره اي به پيدايش هونتيت در مصر نشده است ، احتمال مي‌رود كه هونتيت موجود در اين رنگها از محل ديگري تامين مي‌شده است .
شايد ايران تنها كشوري باشد كه سابقه اي طولاني در استفاده وسيع از گل سفيد دارد . منابع غني گل سفيد يزد از اولين معاون مورد بهره برداري گل سفيد در ايران بوده‌اند . تاريخ بهره برداري و استفاده از گل سفيد در ايران نيز بطور دقيق مشخص نيست اما بنظر مي‌رسد به قرن‌ها برگردد.
احتمالاً مهمترين خاصيت گل سفيد كه موجب شده است اين ماده از قديم الايام مورد استفاده قرار گيرد ، آن است كه اين ماده نيازي به خرد كردن و تجهيزات مربوطه نداشته و هنگام قرار گرفتن در آب ، به راحتي از هم مي‌پاشد و تشكيل يك محلول كلوئيدي مي‌دهد . در قديم گل سفيد بطور عمده در رنگ‌هاي لعابي و ساختماني به كار گرفته مي‌شده است . مراحل استفاده از آن به اين ترتيب بوده كه قلوه‌هاي گل سفيد پوست كنده را پس از كوباندن ، بداخل آب مي‌ريختند . پس از خيس شدن و باز شدن گل ، دوغاب حاصله را چند بار از يك صافي عبور مي‌دادند تا ناخالصي‌هاي آن جدا شود . اين صافي معمولاً يك پارچه متقال بوده است.
دوغاب صاف شده را با مقدار كافي سريشم مخلوط مي‌كردند و در صورت لزوم بعضي مواد رنگي طبيعي محلول در آب نيز به آن مي‌افزودند . به اين ترتيب رنگي كه قابل استفاده در نقاشي ساختمان بوده است ، بدست مي‌آمد . اين رنگ را توسط قلم مو و كاردك‌هاي مخصوص روي سطج مورد نظر مي‌كشيدند . در مواردي نيز از دوغاب گل سفيد به تنهايي براي سفيد كردن ديوارهاي گچي استفاده مي‌شده است كه البته اين مورد استفاده هنوز هم رواج دارد.
سفيد كردن گيوه‌هاي مستعمل يكي ديگر از موارد استفاده گل سفيد است كه امروزه نيز كم و بيش متداول است . اين كار با فرو بردن گيوه در دوغاب گل سفيد صورت مي‌پذيرد . گل گيوه ، گل قزوين و گل يزدي از اسامي ديگريست كه به گل سفيد داده شده است .
با توليد رنگ‌هاي صنعتي ، كاربرد گل سفيد براي نقاشي ساختمان به صورتي كه ذكر شد ، منسوخ گرديد . اما استفاده از آن به عنوان پركننده در رنگ‌هاي معروف به رنگ پلاستيك همچنان در برخي از كارگاه‌ها و كارخانه‌هاي رنگ سازي ادامه دارد . در اين كارگاه‌ها براي جدا كردن ناخالصي‌ها همچنان از صافي‌هاي پارچه اي استفاده مي‌شود و چون اين صافي‌ها قادر به زدودن كامل ناخالصي‌ها از دوغاب گل سفيدنيستند ، رنگ توليدي از كيفيت و مرغوبيت لازم برخوردار نيست .
استفاد از گل سفيد در چسب‌هاي شيره لاستيك نيز گزارش شده است .
با توجه به تركيب شيميايي گل سفيد مي‌توان استفاده از گل سفيد در لوازم آرايش و گل حفاري وجود دارد . گل سفيد يكي از اجزاء اصلي تشكيل دهنده اغلب روشورهاي حمام موسوم به سفيدآب است.
درمجموع به علت مطالعات اندكي كه بر روي هونتيت صورت پذيرفته استفاده وسيع صنعتي از آن گزارش نشده است . محدود بودن ذخائر گل سفيد و غير استراتژيك بودن آن مي‌تواند دليل كم بودن تحقيقات بر روي آن باشد .